Kategoria: Dziedziny medycyny

Chirurgia dziecięca to dziedzina medycyny zajmująca się leczeniem operacyjnym człowieka od pierwszych dni życia (także chirurgia prenatalna): noworodków, niemowląt, dzieci do 18 roku życia.

Chirurgia dziecięca jest podspecjalnością chirurgii związaną z odkryciem, że pokutujące całe wieki przeświadczenie, iż dziecko to „mały dorosły” jest fałszywe. Dziecko, szczególnie małe, różni się znacznie od dorosłego, zwłaszcza chwiejnością równowagi wodno-elektrolitowej oraz regulacją temperatury ciała czy innych procesów metabolicznych. Inne też są choroby (znaczną ich część stanowią wady wrodzone), z którymi styka się chirurg dziecięcy.

Chemioterapia nowotworów to metoda ogólnoustrojowego leczenia nowotworów za pomocą leków cytostatycznych, zwykle podawanych jako część schematu leczniczego. Często jest łączona z innymi metodami leczenia przeciwnowotworowego, szczególnie z metodami chirurgicznymi, radioterapią, hormonoterapią i leczeniem ukierunkowanym na konkretne procesy komórki nowotworowej. W chemioterapii może być wykorzystany pojedynczy lek (monoterapia) lub – znacznie częściej – kombinacja wielu leków (polichemioterapia) ułożona w program leczniczy przewidujący rodzaje leków, ich dawkę, odstępy między dawkami, drogę podania oraz pomocnicze leki wspierające leczenie.

Choć stosowane leki różnią się budową i mechanizmem działania, to wszystkie cytostatyki są skierowane przeciw szybko dzielącym się komórkom, jakimi są komórki nowotworowe. Leki przeciwnowotworowe nie mają jednak ściśle wybiórczego charakteru, choć ich najintensywniejsze działanie jest obserwowane w nienormalnie szybko dzielących się komórkach nowotworowych: wpływają one również na inne szybko dzielące się komórki, w tym komórki szpiku kostnego i przewodu pokarmowego. Skutkuje to najczęstszymi działaniami niepożądanymi chemioterapii: zapaleniem błony śluzowej przewodu pokarmowego i zahamowaniem czynności szpiku (powodującym spadek liczby erytrocytów, leukocytów i trombocytów).

Główną przeszkodą w uzyskaniu klinicznej skuteczności są efekty toksyczne w prawidłowych tkankach oraz rozwój oporności guza na podawane leki. Obecnie wiele chorób nowotworowych jest uleczalnych za pomocą chemioterapii samodzielnej lub połączonej z innymi metodami leczenia. Część z tych chorób, szczególnie choroby rozrostowe układu krwiotwórczego i nowotwory wieku dziecięcego, również jest wyleczalna w bardziej zaawansowanych etapach. W sytuacji, w której nie przewiduje się całkowitego wyleczenia, celem chemioterapii może być samo wydłużenie przeżycia mające szczególne znaczenie dla chorych w starszym wieku lub chorych z licznymi chorobami współistniejącymi. Ważnym zastosowaniem chemioterapii jest leczenie paliatywne, pozwalające zmniejszyć uciążliwość choroby i poprawić komfort życia.

Jej szczegółowe zainteresowania dzieli się na: tanatologię, toksykologię, traumatologię i serohematologię. Medycyna sądowa jest ściśle związana z kryminalistyką, stanowi jeden z jej elementów. Medycy sądowi są pomocni również w dociekaniu prawdy historycznej, są np. obecni przy ekshumacjach zwłok.

Medycyna sądowa jest specjalizacją lekarską inną niż patomorfologia.

Onkologia kliniczna to dziedzina medycyny zajmująca się diagnostyką, profilaktyką i leczeniem ogólnoustrojowym oraz wspomagającym (także w połączeniu z radioterapią i leczeniem chirurgicznym) nowotworów.

Nowotwory złośliwe były kiedyś chorobami leczonymi głównie przez chirurgów. Wraz z pojawieniem się leków przeciwnowotworowych pacjentami coraz częściej zajmować się musieli interniści. Z uwagi na specyfikę tych leków następowało wydzielanie się spośród internistów wyspecjalizowanej grupy – pojawiła się chemioterapia nowotworów, jako specjalność szczegółowa medycyny wewnętrznej, zastąpiona obecnie przez onkologię kliniczną.

Najogólniej rzecz biorąc specjaliści w tej dziedzinie zajmują się planowaniem diagnostyki oraz każdym rodzajem leczenia pacjentów onkologicznych, który nie wiąże się z wykonywaniem procedur chirurgicznych. W Polsce także radioterapię wyłączono do odrębnej specjalności.

Patomorfologia jest interdyscyplinarna, to znaczy bierze udział w diagnostyce i leczeniu chorób wielu specjalności, poczynając od onkologii poprzez wszystkie zabiegowe działy medycyny, a kończąc na dermatologii oraz pracach badawczych.

Zwykle pacjent nie spotyka się bezpośrednio z lekarzem patomorfologiem pracującym w warunkach laboratoryjnych.

Szczególnym działem patomorfologii jest histopatologia, zajmująca się badaniem i rozpoznawaniem zjawisk mikroskopowych, zachodzących w komórkach oraz tkankach organizmu wskutek różnych schorzeń. Wraz z postępem technologicznym możliwości praktycznego wykorzystania histopatologii w praktyce wciąż rosną. Badania materiału tkankowego (pobranych wycinków, usuniętych narządów lub ich fragmentów) pozwalają rozpoznawać i oceniać stopień zaawansowania chorób nowotworowych, wielu schorzeń zapalnych i zwyrodnieniowych, monitorować skuteczność terapii, stwierdzić przyczynę zgonu.

Obecnie patomorfologia jest częścią bardziej ogólnej nauki o chorobach (patologii). Jednocześnie jest nauką stosowaną i podstawową specjalizacją lekarską, stosującą szeroki zestaw metod (biopsje, mikroskopię wraz z cyfrową analizą obrazu, mikroskopię wirtualną, telemedycynę, cytochemię i histochemię, biologię molekularną, sekcje zwłok), niezastąpioną zwłaszcza we współczesnej diagnostyce chorób nowotworowych. Odgrywa ona istotną rolę nie tylko w procesie formułowania ostatecznego rozpoznania, ale ma też duży udział w ocenie czynników ryzyka, stadium zaawansowania choroby, złośliwości histologicznej oraz prognozowaniu i nadzorowaniu chorych.

Optometria to dziedzina wiedzy stosowanej, zajmująca się procesem widzenia, a szczególnie ochroną, usprawnieniem, zachowaniem i rozwojem tego procesu.

Optometrysta to autonomiczny, nauczany i regulowany zawód należący do systemu ochrony zdrowia. Osoba wykonująca ten zawód praktykuje w zakresie badania wad wzroku (takich jak krótkowzroczność, nadwzroczność, astygmatyzm, starczowzroczność, zez). Przeprowadza pomiary parametrów układu wzrokowego za pomocą przyrządów specjalistycznych, takich jak: autorefraktometr, oftalmometr, foropter czy tablice do testowania wzroku.

Zajmuje się także zaopatrzeniem w pomoce wzrokowe – dobiera i może przepisać do stosowania soczewki okularowe i kontaktowe, projektuje okulary, oprawki okularowe. Prowadzi ponadto i nadzoruje trening i rehabilitację układu wzrokowego (terapia widzenia), co ma na celu przywrócenie właściwej sprawności widzenia.