Seksuologia

Seksuologia to dziedzina zajmująca się szeroko pojętą seksualnością człowieka: potrzebami seksualnymi a także ich zaburzeniami lub brakiem, prawidłowym życiem seksualnym człowieka zarówno w sferze ciała, jak i ducha, odczuwanymi uczuciami, relacjami z innymi ludźmi, a także resztą otaczającego świata. W sferze seksuologii mieszczą się wszelkie aspekty płciowości człowieka. Ma charakter interdyscyplinarny. Dziedziny wiedzy, których jest częścią, to antropologia, medycyna, psychologia, socjologia.

Podział seksuologii

Seksuologia kliniczna (seksiatria)
Dyscyplina położona w obrębie medycyny i psychologii zajmująca się zaburzeniami seksualności; ich etiologią, patogenezą, symptomatologią i leczeniem.

Zainteresowania seksuologii klinicznej obejmują parafilie seksualne, dysfunkcje seksualne oraz zaburzenia relacji partnerskiej w kontekście zachowań normatywnych.

Seksuologia sądowa:
Część seksuologii związana z badaniami etiologii działań seksualnych naruszających obowiązujące przepisy prawne (w szczególności kodeksu karnego). Przedmiotem tego obszaru wiedzy jest też tworzenie charakterystyk osób dopuszczających się wymienionych naruszeń (sprawca preferencyjny, sprawca zastępczy, sprawca kazirodczy), opracowywanie sposobów leczenia tych osób, w tym w ujęciu terapii poznawczo-behawioralnej.

Stanowi łącznie z leczeniem sprawców przestępstw seksualnych kierunek nauczania na studiach medycznych. W jego ramach m.in. ujęte jest diagnozowanie czynników zagrożenia nawrotem (recydywą) w ujęciu dynamicznym i statycznym, tworzenie ekspertyz na potrzeby postępowań sądowych w sprawach przestępstw seksualnych, budowanie więzi terapeutycznych ze sprawcami poddanymi leczeniu, przygotowanie do przeprowadzania terapii w lecznictwie (w tym psychiatrycznym) oraz zakładach karnych i poprawczych.

Seksuologia społeczna:
Dziedzina skupiająca się na badaniu i analizowaniu zależności między ludzką seksualnością i wpływem społeczeństwa na nią poprzez działania restrykcyjne i permisywne.

Seksuologia kulturowa:
Opisuje historię zachowań seksualnych na przestrzeni lat oraz ich zróżnicowanie w zależności panujących w danej społeczności zwyczajów.

Położnictwo

Położnictwo to dziedzina medycyny zajmująca się fizjologicznym okresem ciąży, porodu i połogu. Ściśle związana z ginekologią. W starożytności położnictwo opierało się wyłącznie na intuicji. Współczesne położnictwo oparte jest na podstawach naukowych, które budowano od XVI w. W Polsce wchodzi w zakres specjalizacji lekarskiej położnictwo i ginekologia.

Położna to samodzielny pracownik ochrony zdrowia w zakresie opieki nad kobietą w okresie ciąży i porodu, kobietami, które niedawno rodziły i noworodkami w okresie okołoporodowym i w czasie połogu. Wizyty położnej obejmują: rozpoznanie problemów zdrowotnych, zaplanowanie i realizację świadczeń profilaktycznych, edukację kobiet w ciąży oraz w ciąży wysokiego ryzyka, przygotowującą do porodu i rodzicielstwa. Specjalizacja znana jako położnictwo.

Zawód położnej jest zawodem samodzielnym. Do kompetencji położnej należą:

rozpoznawanie ciąży,

kierowanie na badanie konieczne do wczesnego rozpoznania ciąży podwyższonego ryzyka,

monitorowanie płodu z wykorzystaniem aparatury medycznej,

opieka nad kobietą w ciąży fizjologicznej,

prowadzenie fizjologicznego porodu i połogu a w przypadku skomplikowanego porodu kotakt z lekarzem położnikiem

badanie i opieka nad noworodkiem i niemowlęciem do 6 tygodnia życia,

edukacja zdrowotna kobiet (oraz ich rodzin) w zakresie m.in. przygotowania do życia w rodzinie i metod planowania rodziny,

doradztwo dietetyczne w ciąży,

podejmowanie koniecznych działań w sytuacjach nagłych, do czasu przybycia lekarza, w tym ręczne wydobycie łożyska i przyjmowanie porodu z położenia miednicowego,

profilaktyka chorób kobiecych i patologii położniczych.

Onkologia

Onkologia to dziedzina medycyny zajmująca się schorzeniami nowotworowymi, ich rozpoznawaniem oraz leczeniem.

Problematyka tej interdyscyplinarnej dziedziny medycyny dotyczy promocji zdrowia, poprawy jakości życia pacjentów onkologicznych oraz wsparcia duchowego i emocjonalnego w chorobie nowotworowej.

Epidemiologia

Epidemiologia to badanie występowania i rozmieszczenia stanów lub zdarzeń związanych ze zdrowiem w określonych populacjach oraz wpływu czynników wpływających na stan zdrowia, a także zastosowanie tej wiedzy do kontrolowania problemów zdrowotnych. Epidemiologia bada wpływ czynników środowiskowych oraz warunków występowania epidemii spowodowanych chorobami w określonej populacji, wpływających na stan jej zdrowie. Może dotyczyć chorób ludzi, innych zwierząt lub roślin.

Cele tej nauki w zakresie dotyczącym ludzi osiąga się przez badanie:

rozpowszechnienia chorób, czyli częstości występowania i rozmieszczenia chorób w danej populacji ludzkiej
rozpowszechnienia inwalidztw i ich przyczyn
rozpowszechnienia zgonów i ich przyczyn.

Miary epidemiologiczne. Zdobywa te informacje przez pomiar:

pozytywnych mierników stanu zdrowia:
dotyczących rozwoju fizycznego,
oceny sprawności fizycznej,
ustalenia wskaźnika wydolności,
negatywnych mierników stanu zdrowia:
dotyczących chorób:
ustalenie chorobowości. Opisuje ona liczbę osób chorujących wcześniej i tych, którzy zachorowali w określonym okresie, zazwyczaj w okresie ostatnich 12 miesięcy. Jeśli odnosi się to do dłuższego okresu, to nazywa się ją chorobowością okresową. Jeśli przedstawia informacje o wszystkich chorych, którzy chorowali kiedykolwiek w swoim życiu do czasu badania, to nazywa się ją chorobowością skumulowaną lub zbiorczą.
ustalenie zapadalności,
dotyczących zgonów:
ustalenie umieralności,
ustalenie śmiertelności

Ortodoncja

Ortodoncja to dziedzina stomatologii, która zajmuje się leczeniem wad zgryzu, wad szczękowo-twarzowych oraz korygowaniem nieprawidłowości zębowych. Leczenie ortodontyczne przeprowadza się u pacjentów w każdym wieku z powodów profilaktycznych i estetycznych. Ortodonta to lekarz specjalista, który zajmuje się profilaktyką, diagnozowaniem i leczeniem wszystkich wad zębowych i zgryzowych.

Wady zgryzu to zaburzenia w budowie i czynnościach zębów, łuków zębowych i ich wzajemnej relacji. Wady mogą być widoczne na zewnątrz i zaburzać różnego rodzaju czynności jamy ustnej (m.in. utrudniać jedzenie, mówienie i oddychanie).

Etiologia wad zgryzu:
Wrodzone wady zgryzu – przyczyną tych wad mogą być czynniki genetyczne, lub czynniki zewnętrzne (oddziałujące negatywnie na płód poprzez organizm matki, np. niedobory kwasu foliowego)

Nabyte wady zgryzu – najczęściej wykształcają się w ciągu pierwszych lat życia dziecka i są następstwem niewłaściwych nawyków, wady zgryzu mogą również pojawić się w związku z nieprawidłowościami podczas wymiany zębów mlecznych na stałe lub w następstwie urazów mechanicznych twarzy.

Rodzaje wad zgryzu (w oparciu o trzy płaszczyzny przestrzenne: pionową, poziomą i poprzeczną):

Wady pionowe to wady, w których zaburzone jest położenie dolnego łuku zębowego w stosunku do górnego. Wady pionowe dzielimy na wady dotylne (tyłozgryz i tyłożuchwie) i wady doprzednie (przodozgryz i przodożuchwie)
Wady poziome to wady widoczne w płaszczyźnie poziomej, między górnym i dolnym łukiem zębowym. Do wad poziomych zalicza się zgryz otwarty, oraz zgryz głęboki.

Wady poprzeczne to wady, w których zęby z łuków górnych i dolnych zachodzą na siebie w różnych konfiguracjach. Do wad poprzecznych zalicza się: zgryz krzyżowy, zgryz przewieszony oraz boczne przemieszczenie żuchw.

Jeżeli nieprawidłowości zgryzu łączą kilka różnych rodzajów wad – mamy do czynienia z wadami złożonymi.

Do najczęściej występujących nieprawidłowości zębowych zalicza się:
Stłoczenie – zęby są stłoczone w wyniku zaburzenia stosunku wielkości lub ilości zębów do wielkości podstaw kostnych
Szparowatość – widoczne odstępy między zębami pojawiają się, gdy wielkość zębów jest mniejsza niż wielkość miejsca w łuku zębowym
Zatrzymany ząb – to ząb z zakończonym rozwojem wierzchołka, który nadal pozostaje niewyrżnięty w kości, choć od czasu jego prawidłowego wyrznięcia minęły 2 lata
Brak zawiązków zębowych – po wypadnięciu zębów mlecznych, nie wyrastają zęby stałe, najczęściej dotyczy to ósemek, górnych „dwójek” i dolnych „piątek”.

Leczenie wad zgryzu odbywa się za pomocą aparatów ortodontycznych: ruchomych lub stałych.

Toksykologia

Toksykologia to nauka interdyscyplinarna wyodrębniona z biologii, chemii, medycyny, medycyny weterynaryjnej, farmakologii i innych dziedzin. Dzieli się ją umownie na toksykologię teoretyczną i toksykologię stosowaną.

Toksykologia zajmuje się badaniem własności czynników toksycznych i negatywnymi skutkami ich oddziaływania na organizm. Takimi własnościami są na przykład:

toksyczność – bezpośrednie wywoływanie objawów chorobowych
mutagenność – powodowanie zmian genetycznych
kancerogenność – powodowanie zmian nowotworowych
teratogenność – powodowanie wad rozwojowych płodu
alergogenność – wywoływanie alergii.

Wiedza z dziedziny toksykologii jest powszechnie wykorzystywana przez lekarzy z dziedziny medycyny sądowej oraz lekarzy weterynarii wyspecjalizowanych w weterynarii sądowej.

Toksykologię dzieli się na:

toksykologię ogólną – zajmuje się definiowaniem podstawowych pojęć
toksykologię szczegółową – bada i opisuje trucizny
toksykologię doświadczalną – opracowuje modele badawcze i zajmuje się śledzeniem losu trucizn w organizmie.