Bóle menstruacyjne, zwane również miesiączkowymi – dolegliwości bólowe towarzyszące menstruacji. Ból występuje zwykle w obrębie miednicy lub podbrzusza i na ogół utrzymuje się przez mniej niż trzy dni. Mogą temu towarzyszyć inne objawy takie jak ból pleców, biegunka czy nudności.
Bóle menstruacyjne są związane z ruchami mięśniówki macicy, usiłującej wydalić złuszczający się nabłonek po tym, jak nie doszło do zapłodnienia i zagnieżdżenia się jaja płodowego[potrzebny przypis]. Bóle miesiączkowe mogą wystąpić bez żadnych zaburzeń leżących u ich podstaw. Do zaburzeń mogących powodować bóle menstruacyjne możemy zaliczyć endometriozę, adenomiozę i mięśniaki macicy. Występuje częściej u osób z obfitymi, nieregularnymi miesiączkami, u osób, u których miesiączki rozpoczęły się przed dwunastym rokiem życia oraz u osób z niską masą ciała. Badanie ginekologiczne i USG u osób aktywnych seksualnie bywa wskazane do celów diagnostycznych. Zaburzenia, które należy wykluczyć to ciąża pozamaciczna, zapalenie narządów miednicy mniejszej, śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego[w innych językach] i zespół bólowy miednicy mniejszej.
Bóle menstruacyjne są głównym symptomem zespołu bolesnego miesiączkowania – jednego z najczęstszych zaburzeń miesiączkowania. Ból menstruacyjny jest zjawiskiem bardzo powszechnym, dotykającym od 50 do 90% nastolatek i kobiet w wieku rozrodcznym. Zazwyczaj zaczyna występować w ciągu roku od pierwszej miesiączki. Jeśli nie ma podłoża chorobowego to często dolegliwości bólowe zmniejszają się wraz z wiekiem lub po urodzeniu dziecka.
Głównym objawem bólu menstruacyjnego są bolesne skurcze mięśni zlokalizowane w dolnej części brzucha, często promieniujące do krzyża lub dolnej części kręgosłupa. Zwykle bóle pojawia się w momencie rozpoczęcia krwawienia, choć niektóre kobiety odczuwają je parę dni przed początkiem menstruacji. Ból trwa zwykle przez 12−24 godziny, choć w cięższych przypadkach może ustąpić dopiero po kilku dniach. Obfite krwawienie może potęgować doznania bólowe. Bóle miesiączkowe przybierają czasem postać gwałtowną i napadową, w innych przypadkach mają charakter tępy, ale stały. Obserwuje się również zmianę natężenia i charakteru bólu w poszczególnych cyklach miesiączkowych. Bólowi podbrzusza może także towarzyszyć kilka innych sprzężonych z nim objawów ze strony układu pokarmowego, sercowo-naczyniowego i neurowegetatywnego, takich jak:
bóle kolkowe;
ból głowy;
nudności;
wymioty;
zmęczenie;
ogólne rozbicie;
zawroty głowy;
biegunka;
przemijający ból kurczowy
labilność nastroju.
Niekiedy bolesne miesiączkowanie poprzedza zespół napięcia przedmiesiączkowego charakteryzujący się obrzękiem, stwardnieniem i bólami piersi, depresją lub wzmożoną pobudliwością. Objawy bolesnych miesiączek zwykle łagodnieją wraz z wiekiem. Wiele kobiet zauważa także poprawę po urodzeniu dziecka