Ból pleców to rodzaj bólu odczuwanego po stronie grzbietowej, wzdłuż osi pionowej ciała. Objaw bardzo niespecyficzny, związany ze schorzeniami kręgosłupa i rdzenia kręgowego lub elementów aparatu kostno-mięśniowego razem z towarzyszącymi nerwami.
Istnieje szereg czynników, które sprzyjają rozwinięciu zespołów bólowych. Należą do nich: otyłość, brak aktywności fizycznej, narażenie zawodowe, depresja oraz inne uwarunkowania psychologiczne. Nie udokumentowano bezpośredniego wpływu podjęcia zdrowszego trybu życia na zmniejszenie występowania dolegliwości. Zastosowanie się do takich zaleceń niesie jednak inne korzyści zdrowotne (prewencja chorób układu krążenia, cukrzycy), więc i tak jest zalecane wszystkim pacjentom. Programy edukacyjne zorientowane wyłącznie na problem bólu pleców nie okazały się skuteczne. Kolejnym kierunkiem badań było ustalenie, u jakiego typu osób ból pleców staje się chorobą przewlekłą. Okazało się, że ważną rolę odgrywają czynniki psychologiczne: występowanie objawów depresji i lęku, narażenia na stres i sposobu radzenia sobie z nim, zadowolenie z pracy itp. Dominują one nad predyspozycjami fizycznymi.
Rodzaje bólu:
Odczuwane dolegliwości są zwykle umiejscowione wzdłuż konkretnego odcinka kręgosłupa. Z tego względu dzieli się go na ból części szyjnej (karku), ból części piersiowej, ból części lędźwiowej (tzw. lumbago) oraz ból kości krzyżowej („ból krzyża”). Z powodu największej ruchomości i uwarunkowań budowy anatomicznej część szyjna i lędźwiowa najłatwiej ulegają uszkodzeniu.
Do struktur wrażliwych na ból zaliczamy: okostną kręgów, oponę twardą, powierzchnie wyrostków stawowych górnych i dolnych, pierścień włóknisty krążka międzykręgowego, sploty żylne kręgowe oraz więzadła podłużne kręgosłupa. Proces chorobowy w ich obrębie może wpłynąć na odczuwane dolegliwości nawet jeśli nie występuje bezpośredni ucisk na nerwy rdzeniowe.
Sam ból może mieć dość różnorodny charakter: inaczej opisywany jest ból spowodowany lokalnym podrażnieniem nerwów obwodowych lub stanem zapalnym, inaczej ten rzutowany z narządów wewnętrznych. Ból pochodzenia rdzeniowego układa się wzdłuż zajętych chorobowo dermatomów. Uszkodzenie korzeni nerwów rdzeniowych w przebiegu dyskopatii jest odczuwalne na całej długości nerwu. Wzrost ciśnienia w jamie brzusznej (poprzez kaszel, kichanie, napięcie mięśni brzucha) może prowokować kolejne napady. Bolesne bywają przykurcze mięśni posturalnych grzbietu. Nie do końca wiadomo co jest ich bezpośrednią przyczyną, jednak towarzyszą wielu innym przypadłościom. Zniekształcając sylwetkę, prowadzą do nadmiernego napinania mięśni i ścięgien po stronie przeciwnej oraz powodują tępy ból.